สถานะ : ในไทย เหลืออยู่ประมาณ 500 ตัว
บนยอดเขาหินปูนที่สูงชันและสลับซับซ้อนจนไม่น่ามีสิ่งมีชีวิตใดอยู่ได้
นั่นคือที่อยู่อาศัยของเลียงผา สัตว์รูปร่างหน้าตาคล้ายแพะที่เคลื่อนที่และปีนป่ายภูเขาได้เก่ง จนในอดีตชาวบ้านขนานนามพวกมันว่าเป็น “ม้าเทวดา” เพราะสามารถปรากฎตัวตามยอดเขาและหน้าผาราวกับเหาะเหินเดินอากาศได้
เลียงผาเป็นสัตว์กีบที่คล้ายๆ แพะ แต่มีขายาวและมีขนชั้นนอกที่ชี้ฟูตั้งแต่คอไปจนถึงไหล่ มีต่อมสร้างสารที่มีกลิ่นฉุนที่ใต้ตาไว้ทำเป็นเครื่องหมายประกาศอาณาเขต เลียงผาเป็นสัตว์ที่หวงถิ่น อาศัยอยู่ตามภูเขาที่เปิดโล่ง นอกจากจะปีนเขาเก่งมากแล้ว เลียงผายยังว่ายน้ำได้อีกด้วย
ด้วยความที่เลียงผาอาศัยตามแนวหุบเขาที่เข้าถึงยาก ทำให้ไม่ค่อยมีศัตรูตามธรรมชาติเท่าไหร่นัก แต่กลับกลายเป็นโชคร้ายของพวกมันอีกเช่นกันเพราะการที่อยู่ริมหน้าผาหรือยอดเขาทำให้ตกเป็นเป้ายิงของนายพรานที่มาล่าได้ง่ายๆ อีกทั้งเลียงผายังขับถ่ายที่เดิมทุกครั้ง ทำให้นักล่าสัตว์เมื่อพบแหล่งขับถ่ายของเลียงผาก็จะซุ่มดักยิงได้ทันทีเพราะไม่ว่าอย่างไรเลียงผาก็จะต้องกลับมาขับถ่ายที่นี่อีกครั้งแน่ๆ
ภูเขาหินปูนที่เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยหลักของเลียงผาถูกทำลายไปมากจากการระเบิดไปทำอุตสาหกรรมซีเมนต์ ภายนอกภูเขาหินปูนอาจจะดูเหมือนเป็นป่าที่แห้งแล้งทำให้หลายคนไม่ให้ความสำคัญ แต่จริงๆ แล้วภูเขาหินปูนมีระบบนิเวศเฉพาะในแบบตัวเองที่ไม่มีป่าแบบอื่นทดแทนได้ ด้วยเหตุนี้ทำให้จำนวนของเลียงผาในไทยถูกคุกคามอย่างมาก
ที่น่าเป็นห่วงยิ่งขึ้นคือความเชื่อในเรื่อง “น้ำมันเลียงผา” ที่ทำมาจากกระดูก เนื้อ และเส้นเอ็นเลียงผา ว่าจะมีสรรพคุณช่วยลดอาการปวดเมื่อย สมานแผล หรือสมานกระดูกได้ราวกับยาวิเศษ จนทำให้มีคนออกล่าเลียงผากันมากมาย แต่ความเชื่อน้ำมันเลียงผานี้ไม่เป็นเรื่องจริงเลย เพราะน้ำมันเลียงผามีที่มาจากคนในอดีตเห็นเลียงผากระโดดปีนป่ายภูเขาเก่งทำให้เชื่อว่าในตัวมันต้องมีสารอะไรบางอย่างที่ช่วยบำรุงเกี่ยวกับข้อต่อและกระดูกแน่ๆ แต่จากการพิสูจน์ในปัจจุบันแล้วพบว่าน้ำมันเลียงผาแทบไม่มีผลต่อการสมานแผลหรือกระดูก แม้แต่ลดอาการปวดเมื่อยก็ยังได้ผลน้อยกว่ายาสมัยใหม่ด้วยซ้ำ
แม้จะอยู่ถึงบนยอดเขาและหน้าผาอันซับซ้อน แต่เหล่าเลียงผาก็ไม่อาจหนีไปจากมนุษย์นักล่าได้พ้น เพราะฉายาและความเชื่อผิดๆ ที่มนุษย์ตั้งให้ จึงกลายเป็นว่าชื่อ “ม้าเทวดา” ได้เปลี่ยนเป็นดั่งคำสาปที่ยังคงทำให้พวกมันถูกล่าต่อไป
